Waarom vieren jullie liefdemalen?
We vieren liefdemalen, omdat Gods volk deze altijd gevierd heeft. In het Oude Testament als offermaaltijden en in het Nieuwe Testament als liefdemalen [αγαπατς-agapais]
Offermaaltijden
In 1 Samuël 9 lezen we b.v. over een offermaaltijd. Offeren is niet alleen een dier doden en in rook doen opgaan.
In veel gevallen was het offer een vorm van gemeenschap; een relationeel gebeuren dus. Gemeenschap met elkaar en gemeenschap met de Allerhoogste. Het Hebreeuwse woord voor offer, קָרַב karaw betekent dan ook naderen.
Er waren vele soorten offers, het gaat hier om het זֶבַח שְׁלָמִים- zewach sjelamim, veelal vertaald met vrede- of dankoffer. Zewach kan vertaald worden met slachten, doden of offeren. Het woord sjelamim komt van sjalom, een woord met een heel brede betekenis namelijk: vrede, gezond zijn, heel zijn , af zijn, ongedeerd enz. Dus het zewach sjelamim is een offer uit dank voor de sjalom die God geeft, de heelheid die Hij geeft. Een deel van het offer wordt verbrand, een deel is voor de kohanim, de priesters en een deel wordt in een gezamenlijke maaltijd gegeten. Dit offer staat los van zonde, het gaat over dankbaarheid. De Talmoed geeft aan dat in het Messiaanse tijdperk, wanneer er geen zonde meer is, dit offer blijft bestaan.
In Siloh vond ik onlangs nog de dunne rode scherven die overbleven na de offermaaltijden die de Israëlieten hielden bij de tabernakel die daar zo’n 3000 jaar geleden stond.
Van offermaaltijden naar liefdemaaltijden
In 1 Korintiërs 10 koppelt Paulus brood en wijn aan de offermaaltijden. In het algemeen gesteld betekent dit: gemeenschap met het altaar duidt op gemeenschap met de godheid. In 1 Korintiërs 11:20,21 lezen we:
“Wanneer gij dan bijeenkomt, is dat niet het eten van de maaltijd des Heren [κυριακον δεπνον - kuriakon deipnon]; want bij het eten neemt ieder vooraf zijn eigen deel, zodat de een hongerig is en de ander dronken.”
Het gaat hier over een maaltijd in de avond. De hoofdmaaltijd dus. Deze maaltijd was uitermate geschikt om gasten uit te nodigen en het was dus ook vaak een feestmaaltijd. Het beeld van een slokje wijn en een stukje brood past totaal niet bij dit gedeelte, omdat het hier om een complete maaltijd gaat, welke geopend wordt met brood en wijn, zoals Joden dat gewoon zijn te doen.
Liefdemalen
Over de eerste gemeente lezen we dat ze bleven volharden1 bij het onderwijs van de apostelen, de gemeenschap: het breken van het brood en de gebeden. Veel christenen stellen zich dit gedeelte voor alsof de gelovigen samenkwamen om avondmaal te vieren in de zin van het nemen van een klein stukje brood, matze of een Rooms ouweltje al of niet2 met een symbolisch klein slokje wijn. Dit is Bijbellezen door de bril van vandaag en de kerkhistorie. Ieder kan begrijpen dat Bijbellezen op die manier tot scheve conclusies leidt. In de Griekse tekst van Handelingen 2:42 staat hier
κλασει του αρτου - klasei tou artou’ , ‘de breking van het brood’. Wat wordt daar nu mee bedoeld?
Het breken van het brood
In Handelingen 27:35 lezen we over de schipbreuk van Paulus. We ontdekken daar, dat het breken van het brood niets meer en niets minder aanduidt dan ‘gaan eten’. We moeten dit niet interpreteren als het 21e eeuwse avondmaal, maar als Joods gedachtengoed uit de eerste eeuw. Joden beginnen en begonnen in de tijd van Jesjoea het eten met een beracha, een zegen:
Baroech atah Adonai, Elohénoe Mèlèch Ha’Olam
Hamotsi lèchèm min haarètz.
In Marcus 6:41 lezen we:
“En Hij nam de vijf broden en de twee vissen, zag op naar de hemel, sprak de zegen [beracha] uit en brak de broden”
Gemeenschap
Wat in Handelingen 2:42 opvalt is dat gemeenschappelijke maaltijden een belangrijk onderdeel waren van het gemeenschapsleven van de gemeente. Ze bleven immers volharden in het breken van het brood. Petrus heeft het in 2 Petrus 2:13 over liefdemalen (agapais). Liefdemalen waren een normale manier van armenzorg, of weduwenzorg, maar dat niet alleen. Het waren evenals de Oud Testamentische offermaaltijden ook gemeenschapsmaaltijden. Ze waren typerend voor de eerste gemeente en worden in vele Bijbelplaatsen genoemd. Ook in Handelingen 2:46 en 20:7 lezen we over deze maaltijden. En in Mattheüs 14:19 lezen we dat Jesjoea zelf het brood brak. Het zal ieder nu dus wel duidelijk zijn dat “het breken van het brood” niet meer en niet minder betekend dan eten. En typerend voor de eerste gemeenten was het gezamenlijk eten van de gelovigen. Samen eten verbindt en suggereert eenheid.
In veel Messiaanse gemeenten zijn de Bijbelse Feesten bij uitstek geschikt om een liefdemaal te organiseren. In Drachten openen we het liefdemaal altijd met brood en wijn, waarbij de volgende zegeningen worden uitgesproken:
Baroech atah Adonai, Elohénoe Mèlèch Ha’Olam
Hamotsi lèchèm min haarètz.
Gezegend bent U heer onze God, Koning van het universum
Die het brood uit de aarde doet voortkomen.
Baroech atah Adonai, Elohenoe Mèlèch Ha’Olam boré pri hagafèn.
Gezegend bent U heer onze God, Koning van het universum
Die de vrucht van de wijnstok geschapen hebt.
Zelf voeg ik hier op de vrijdagavond, wanneer we de Sjabbat openen, altijd aan iets aan toe in de trant van: En ik dank U Jesjoea dat U uw leven gegeven hebt tot vergeving van onze zonden, zodat we uit kunnen zien naar de eeuwige Sjabbat die zeker komen gaat.
Gerard Wijtsma
1Handelingen 2:42
2In de Roomse kerk drinkt de priester voor het volk